Türk tarihinin aykırı figürlerinden bir tanesi olan Börklüce Mustafa, Şeyh Bedrettin’in müritlerinden bir tanesidir. Türkmen Alevi önderi olarak da kabul edilen Börklüce Mustafa, 14. ve 15. yüzyıllarda yaşamıştır. Karaburun bölgesi için oldukça özel bir anlamı olan bu isim çevresine topladığı Türkmen Aleviler ile birlikte farklı bir sistem inşa etmeyi arzulamıştır. Günümüz komünist yaklaşımına çok benzeyen bir anlayışı Karaburun Yarımadası’nda yaymayı arzu etmesiyle birlikte isyan başlatmıştır.

Öğretisi bir dönemi en önemli anlayışlarından biri olan Börklüce Mustafa’nın anlayışına göre ‘Yà¢rin yanağından gayrı paylaşmak her şeyi’ ön plana çıkar. Börklüce, Türk tarihinin önemli figürlerinden bir tanesidir. Üstelik isyancı kimliğinin yanı sıra önder ve lider olmasıyla bilinmektedir. Börklüce Mustafa kendi döneminin ve bugünlere uzanan tarihsel bir sürecin parçası olarak kabul edilmektedir. Onu isyancı olarak kestirip atmaktan ziyade onu anlamaya çalışmak çok daha önemlidir.

Börklüce Mustafa Neden Önemlidir?

Börklüce Mustafa’nın bölgedeki çalışmaları ve insanları etkisi altına alabilecek bir güce sahip olması oldukça ilgi çekicidir. Osmanlı Devleti döneminde yaşayan bu isim devletin zayıfladığı dönemde kendi fikirlerini yaymak ve bir isyan başlatmak için çalışmalar yapar. Osmanlı Devleti döneminde bir devlet politikası olmasa da halkın Hristiyanlara karşı hoşgörülü olmaya yaklaşımı bir Alevi Türkmen beyi olan Börklüce Mustafa’nın elini güçlendirir. Çünkü o da Alevi olduğu için ötekileştirilmiş bir isimdir.

Osmanlı Devleti’nin uygulamaları ve halkın yaklaşımları Börklüce Mustafa’nın elini güçlendirir. Bu güç kısa sürede onun bir isyancı olmasına zemin hazırlar. Ankara Savaşı’nda Timur’a kaybeden Yıldırım Bayezid devletin zayıflamasına neden olur. Bu durum Şeyh Bedrettin ve onun müridi olan Börklüce’yi harekete geçirir.

Börklüce Mustafa’nın Karaburun Bölgesindeki Çalışmaları

Şeyh Bedrettin’in Aydın ve civarını ziyareti ile Börklüce Mustafa onun müritlerinden bir tanesi olmuştur. Şeyh Bedrettin’in de devlet gücüne karşı bir kimsedir. Bu nedenle savaş sonrasındaki zayıflama ile güçlenmiştir. Yıldırım Bayezid’in oğlu tarafından Kazasker olarak atanan Şeyh Bedrettin, Börklüce Mustafa’yı kendine kethüda seçer. Ancak Musa Çelebi ve kardeşleri arasındaki mücadele sona erince Fetret Devri kapanır. Şeyh Bedrettin de sürgün edilir.

Sürgün edilen Şeyh Bedrettin ve onun müritleri kendileri gibi memnuniyet duymayan köylüleri yanlarına alırlar. Din, dil ve ırk ayrımını bir kenara bırakarak komünist anlayışını da ön plana çıkaran Börklüce Mustafa Karaburun dolaylarında bir isyan başlatır. Çelebi Mehmet döneminde gerçekleşen bu isyan devletin gücünü kırmak ve kendi fikirlerini yaymak adına oldukça değerlidir.

Saruhan Valisi İskender Paşa ile Börklüce Mustafa yanlıları karşı karşıya gelse de isyancıların kritik noktaları ellerinde tutmaları nedeniyle daha güçlü oldukları görülmüştür. Başlangıçta Çelebi Mehmet’i yenen Börklüce Mustafa, bölgede çok daha güçlü bir isme dönüşmüştür. Yenilginin dalga dalga büyümesi Çelebi Mehmet’i kızdırmıştır. Bu nedenle daha yoğun bir saldırıyla Börklüce’ nin üzerine saldırmasına neden olmuştur.

Börklüce Mustafa’nın Katli 

Fetret Devri’nin simge isimlerinden bir tanesi olan Börklüce Mustafa, Çelebi Mehmet güçlerine son saldırıda karşı koyamamıştır. Geri çekilmek zorunda kalan ve en sonunda katledilen Börklüce Mustafa’nın Karaburun bölgesi için önemli bir isim olduğu kabul edilmektedir.

Börklüca Mustafa bir isyancı ve hain olarak addedilmektedir. Ancak kitap yazmış ve tasavvuf yönü oldukça güçlü bir isimdir. Bu nedenle de Börklüce’ yi hafife almak yerine onu anlamak gerekir. Karaburun bölgesinde çok önemli bir isim olan Börklüce Mustafa’nın bu bölgede doğup büyüdüğü düşünülmektedir. Onu özel kılan da zaten buradan yetişmiş ve güçlü bir kişiliğe sahip olmuş olmasıdır.